ارزش گمرکی چیست

ارزش گمرکی (Customs Value) یکی از مهم‌ترین مفاهیم در فرآیند واردات و ترخیص کالا است. تمام محاسبات مالی در گمرکincluding حقوق ورودی، مالیات‌ها، سود بازرگانی و عوارض بر اساس ارزش گمرکی تعیین می‌شود.
به همین دلیل شناخت دقیق این مفهوم باعث می‌شود هزینه‌های واردات را به‌درستی پیش‌بینی کنید و از جریمه‌ها و اختلافات گمرکی جلوگیری شود.

زش گمرکی چیست؟

ارزش گمرکی مبلغی است که مبنای محاسبه حقوق و عوارض گمرکی قرار می‌گیرد.
طبق قوانین ایران، ارزش گمرکی عبارت است از:

قیمت خرید کالا در مبدأ + هزینه حمل و نقل تا مرز + هزینه بیمه + هزینه‌های جانبی مرتبط

این ارزش معمولاً بر اساس سیستم ارزشیابی سازمان جهانی گمرک (WCO) و روش ارزش معامله‌ای (Transaction Value) تعیین می‌شود.

اجزای ارزش گمرکی

ارزش گمرکی شامل موارد زیر است:

1. قیمت فاکتور (Invoice Value)
   هزینه واقعی خرید کالا از فروشنده خارجی.

2. هزینه حمل (Freight)
   هزینه حمل‌ونقل از مبدأ تا گمرک ورودی.

3. بیمه (Insurance)
   هزینه بیمه محموله در مسیر حمل.

4. هزینه‌های جانبی مرتبط
   مانند هزینه بسته‌بندی، بارگیری، بارچینی یا هزینه‌های تحویل تا بندر روانه.

5. نرخ ارز اعلامی گمرک (TSC)
   ارزش تمام هزینه‌ها بر اساس “نرخ ارز روز گمرک” محاسبه می‌شود.

فرمول محاسبه ارزش گمرکی

به طور ساده می‌توان نوشت:

ارزش گمرکی = (قیمت کالا + حمل + بیمه + هزینه‌های جانبی) × نرخ ارز گمرک

نمونه مثال:
اگر کالایی ۲,۰۰۰ دلار قیمت داشته باشد و ۲۰۰ دلار هزینه حمل و ۳۰ دلار بیمه داشته باشد:

ارزش گمرکی = ۲۳۰۰ دلار × نرخ ارز گمرک

چرا ارزش گمرکی مهم است؟

چون تمام هزینه‌های واردات بر پایه آن محاسبه می‌شود:

• حقوق گمرکی

• سود بازرگانی

• مالیات ارزش‌افزوده

• عوارض هلال‌احمر

• معافیت‌ها یا ترجیحات تعرفه‌ای

اگر ارزش گمرکی اشتباه اعلام شود، ممکن است:

• کالا متوقف شود

• کارشناسی مجدد انجام شود

• جریمه کم‌اظهاری یا بیش‌اظهاری صادر شود

نکات مهم برای کاهش هزینه‌ها در ارزش گمرکی

چند راهکار قانونی وجود دارد که واردکنندگان حرفه‌ای از آن استفاده می‌کنند:

۱) اعلام دقیق و شفاف هزینه‌ها

فاکتور و اسناد باید واقعی باشند. هرگونه ابهام → باعث افزایش ارزش توسط گمرک می‌شود.

۲) انتخاب روش حمل مناسب

حمل دریایی LCL یا FCL گاهی هزینه‌ها را به‌طور چشمگیری کم می‌کند.

۳) بررسی تعرفه (HS Code) قبل از خرید

برخی کدهای تعرفه حقوق ورودی پایین‌تری دارند. انتخاب نادرست HS Code هزینه‌ها را افزایش می‌دهد.

۴) استفاده از معافیت‌ها و ترجیحات

برخی کشورها با ایران توافقات تعرفه‌ای دارند.

۵) مقایسه ارزش با سامانه TSC

اگر ارزش کالای شما بیش از ارزش پایه TSC باشد، گمرک بر اساس TSC محاسبه می‌کند.

۶) خرید با اینکوترمز مناسب

مثلاً “Ex Works” یا “FOB” هزینه‌های حمل قابل کنترل‌تری دارند.

چه زمانی گمرک ارزش را افزایش می‌دهد؟

گمرک می‌تواند ارزش اظهار‌شده را اصلاح یا افزایش دهد اگر:

• فاکتور غیرواقعی، دستکاری‌شده یا نامعتبر باشد

• ارزش اظهار شده از TSC کمتر باشد

• نوع کالا با شرح HS Code همخوانی نداشته باشد

• قیمت جهانی کالای مشابه بیشتر باشد

در این حالت، گمرک “ارزش افزوده” اعمال می‌کند.

ارزش گمرکی یکی از کلیدی‌ترین بخش‌های واردات کالا است و مستقیماً روی هزینه نهایی تأثیر می‌گذارد.
اگر با اصول محاسبه ارزش، انتخاب تعرفه صحیح و روش حمل مناسب آشنا باشید، می‌توانید هزینه‌های واردات را به شکل چشمگیری کاهش دهید و از مشکلات گمرکی جلوگیری کنید.